Ανευθυνότητες-Απρέπειες-Αθλιότητες στη Στεμνίτσα

Ανευθυνότητες – Απρέπειες - Αθλιότητες στη Στεμνίτσα
Η Στεμνίτσα είναι ένα από τα ωραιότερα χωριά της Πελοποννήσου στην Αρκαδία, που ουσιαστικά ζει από τον τουρισμό και την κτηνοτροφία. Τον τελευταία διαβιώνει μια κατάσταση αδιαφορίας και εγκατάλειψης και η καθημερινότητα εκεί δεν είναι από τις καλλίτερες. Πολλά είναι εκείνα που επηρεάζουν αρνητικά την ζωή των μονίμων κατοίκων αλλά και των ξένων επισκεπτών και προσβάλουν την αισθητική τους και δεν προσφέρει την διαφορά όπως θα περίμενε κανείς από έναν τόσο όμορφο τόπο. Πολλά είναι τα τρωτά όπως:
• οι καθημερινές διακοπές του νερού κατά τους θερινούς μήνες.
• η υπερσυγκέντρωση των σκουπιδιών του μισού χωριού δίπλα στην πλατεία.
• τα υφιστάμενα από χρόνια μπάζα στην περιοχή «Λίμνες».
• τα πεταμένα μπάζα από οικοδομές κατά μήκος του δασικού δρόμου προς το ελατόδασος.
• οι ανάγκες σε χώρους στάθμευσης.
• η καρατόμηση των δένδρων των δενδροστοιχιών του χωριού.
1. Οι διακοπές νερού που γίνονται κατά τους θερινούς μήνες. Θέλουν να μας πείσουν ότι δεν επαρκεί το νερό των πηγών για την κάλυψη των αναγκών σε ύδρευση του χωριού. Τούτο είναι αληθινό εν μέρει. Η κατάσταση θα μπορούσε να βελτιωθεί ουσιαστικά, με την τοποθέτηση μετρητών κατανάλωσης νερού και την ανάλογη κοστολόγηση του. Επειδή όμως όλα αυτά απαιτούν δαπάνες και χρόνο, πρέπει κατ’ αρχήν να απαγορευτεί σε πρώτη φάση το ανεύθυνο πότισμα των κήπων από σημαντικό αριθμό δημοτών με τα περίφημα λάστιχα. Θα μπορούσε από πλευράς του Δήμου να οριστεί κάποιος, ο οποίος θα έκανε έλεγχο και θα επέβαλε μια τάξη. Φυσικά αυτά προϋποθέτουν ότι υπάρχει ενδιαφέρον για το χωριό και τους δημότες του, από πλευράς Δημοτικής Αρχής.
Πολλοί από τους συνδημότες μας πράττοντας ανεύθυνα, αφήνουν τα λάστιχα να τρέχουν νερό, ποτίζοντας τους κήπους τους, από την ώρα που έρχεται το πρωί έως το βράδυ που κόβεται, φτάνουν να ποτίζουν μάλιστα ακόμη και τις καρυδιές.
Αν υπολογίσουμε ότι η παροχή νερού από την βρύση, είναι περί τα οκτακόσια (800) με εννιακόσια (900) λίτρα την ώρα και ότι με αυτά τα λίτρα – με βάση τις συνθήκες και τις συνήθειες που επικρατούν στο χωριό – καλύπτονται πλήρως οι ημερήσιες ανάγκες σε νερό οκτώ (8) έως δέκα (10) ατόμων, με τις δέκα ώρες που είναι «ξεχασμένο» αφημένο να τρέχει ένα λάστιχο, στερούνται νερό ογδόντα (80) έως εκατό (100) περίπου άτομα. Και επειδή δεν είναι μόνο ένας που ανεύθυνα αφήνει το νερό να τρέχει, ποτίζοντας τον κήπο του, αλλά αρκετοί, είναι εμφανής η σπατάλη κι από εκεί ουσιαστικά προέρχεται και η έλλειψη νερού.
Ας μην ξεχνάμε τέλος ότι το νερό είναι αγαθό σε ανεπάρκεια, αποτελεί ένα από τα σοβαρότερα προβλήματα διεθνώς και είναι ένα κοινωνικό αγαθό που κοστίζει.
(Ανευθυνότητα – Απρέπεια)
2. Η αθλιότητα με την παρουσία – υπερσυγκέντρωση έξη (6) κάδων σκουπιδιών μπροστά στην οικία μου, δίπλα στην πλατεία. Με τους κάδους αυτούς να αποτελούν τους αποδέκτες των σκουπιδιών του μισού χωριού, πράγμα που αποτελεί μοναδική περίπτωση για όλη την Ελλάδα.
Η υπερσυγκέντρωση – συσσώρευση αυτή των σκουπιδιών, αποτελεί ουσιαστική εστία μολύνσεως και είναι επικίνδυνη για την υγεία, η δε αφόρητη δυσοσμία που αναδύεται από την σήψη των σκουπιδιών, έχει καταστήσει αδύνατη την παραμονή μας όχι μόνο στον κήπο, ή στο χαγιάτι, αλλά και εντός του σπιτιού, μειώνει την ποιότητα ζωής μας και απαξιώνει την περιουσία μας. Πρέπει να τονίσω ότι οι οχλήσεις αυτές που προέρχονται από την υπερσυγκέντρωση των κάδων δεν αφορούν και τιμωρούν μόνον την οικογένεια μου, αλλά και όλους τους περίοικους, καθώς και όλους εκείνους που συχνάζουν στην πλατεία. Δεν είναι λίγες και οι διαμαρτυρίες από τους περί την πλατεία επαγγελματίες, για την αθλιότητα αυτή.
Πέραν τούτου δεν τηρούνται ούτε προσχηματικά οι κανόνες της υγιεινής, οι κάδοι δεν πλένονται, κάτι που είναι υποχρεωτικό, αδειάζονται σε αραιά χρονικά διαστήματα και συνήθως γεμίζουν από την πρώτη ημέρα. Οι πλαστικές σακούλες με τα σκουπίδια πετιούνται έξω από τους ξεχειλισμένους κάδους και ο πέριξ της εισόδου του σπιτιού μου χώρος, εκτός των άλλων, έχει γίνει και τόπος εγκατάλειψης κάθε άχρηστου αντικειμένου, δεν είναι μάλιστα λίγοι κι εκείνοι που πετάνε τα σκουπίδια μέσα στον κήπο μου.
Τούτο εκτός των άλλων αποτελεί και αισθητική αθλιότητα και προσβολή για την Στεμνίτσα, η πλατεία της οποίας έχει μετατραπεί τρόπον τινά σε χωματερή, κάτι που δεν μας τιμά σαν χωριό. Όλα αυτά εύκολα θα μπορούσαν να αντιμετωπισθούν αν υπήρχε θέληση και υπεύθυνη αντιμετώπιση του θέματος, με την χωροταξική κατανομή των κάδων, η οποία θα εξυπηρετούσε έτσι καλλίτερα και τους δημότες. Αλλά δυστυχώς η Δημοτική αρχή, εγκλωβισμένη στα συμπλέγματα της, κωφεύει χαρακτηριστικά κι αδιαφορεί για την αντιμετώπιση και απάλειψη αυτού του αίσχους, επιδεικνύοντας ουσιαστικά ασέβεια προς τους πολίτες και τους θεσμούς, θεωρώντας ότι έτσι δείχνει την πυγμή της.

(Ανευθυνότητα – Απρέπεια – Αθλιότητα)
3. Οι «Λίμνες» από χρόνια είναι γεμάτες από εγκαταλελειμμένα υλικά. Οι «Λίμνες» είναι ο μοναδικός επίπεδος χώρος και αυτός περιορισμένος που υπάρχει στο χωριό, είναι γεμάτος χρόνια τώρα από εγκαταλελειμμένα υλικά, δεν είναι πλέον ελεύθερος για τα παιδιά, δεν αποτελεί πια τόπο συγκέντρωσης τους, δεν μπορούν να παίξουν μπάλα ή ότι άλλο επιθυμούν. Ουδείς αξιώθηκε και έλαβε τον κόπο μετά από τόσα χρόνια να τα απομακρύνει.
(Ανευθυνότητα – Απρέπεια)
4. Πεταμένα μπάζα από παλιές οικοδομές και ότι άλλο μπορείς να διανοηθείς, κατά μήκος του δασικού δρόμου. Ανεβαίνοντας από τις «Λίμνες» προς το ελατόδασος του Μαινάλου, αλλά και προς το δρόμο για τους «Άγιους Πάντες» υπάρχουν πεταμένα μπάζα και ότι άλλο μπορείς να διανοηθείς, που ρυπαίνουν και πληγώνουν ανεπανόρθωτα την αισθητική του τοπίου. Δεν γνωρίζω ποίος ή ποίοι είναι υπεύθυνοι για την αθλιότητα αυτή, το μόνο που ξέρω είναι ότι η περί πολλά τυρβάζουσα Δημοτική αρχή, αδιαφορεί και επιτρέπει την διαιώνιση αυτού του αίσχους, που δεν μας τιμά σαν χωριό.
(Ανευθυνότητα – Απρέπεια – Αθλιότητα)
5. Οι ανάγκες για χώρους στάθμευσης. Σ’ ένα χωριό με το ανάγλυφο της Στεμνίτσας τα πράγματα δεν είναι εύκολα, έτσι η εξοικονόμηση και του μικρότερου δυνατού χώρου στάθμευσης, αποτελεί μια κίνηση για το καλλίτερο, η κατασκευή μάλιστα του εσωτερικού οδικού δικτύου πρέπει να πω ότι έχει δώσει αρκετές λύσεις προς την κατεύθυνση αυτή. Ουσιαστική συμβολή επί τα βελτίω θα μπορούσε να αποτελέσει η διαμόρφωση του παράδρομου, δίπλα από το Δημαρχείο ο οποίος μπορεί να δεχτεί, κατά την άποψη μου, τον διπλάσιο αριθμό οχημάτων απ’ ότι με τον τρόπο που γίνεται σήμερα εάν το παρκάρισμα των αυτοκινήτων γινόταν κάθετα προς τον άξονα του δρόμου. Αφού φυσικά γίνει πρώτα η ασφαλτόστρωση του δρόμου, για να πάψει αυτή η αθλιότητα με το γαρμπίλι, και η απομάκρυνση των κάδων των σκουπιδιών. Πέραν τούτου πρέπει να σημειώσω την ανεύθυνη συνήθεια πολλών να παρκάρουν στην είσοδο και την έξοδο του δρόμου κλείνοντας τον και από τις δύο πλευρές.
(Ανευθυνότητα – Απρέπεια)
5. Η καρατόμηση των δένδρων των δενδροστοιχιών του χωριού.
Είμαι υποχρεωμένος να αναφερθώ στην περιοδική, τελευταία ανά δύο έτη, καρατόμηση-πετσόκομμα, που λανθασμένα το αποκαλούμε κλάδεμα, που γίνεται στις ακακίες του χωριού, στην όντως αρκετά σημαντική σε μήκος δενδροστοιχία της Στεμνίτσας. Κάτι που αποτελεί απορία και οδυνηρή έκπληξη, όχι μόνο σε μένα αλλά και σε πολλούς άλλους που το συζητούν μαζί μου. Ποτέ δεν μπόρεσα να κατανοήσω με ποία επιστημονικά κριτήρια, που να έχουν σχέση με τη φυσιολογία και την ανάπτυξη των δένδρων, την βλάστηση τους, την ανθοφορία τους, ή και την καρποφορία τους ακόμη, και με βάση ποίας έννοιας λογικής γίνονται οι επεμβάσεις αυτές, ποία η χρησιμότητα τους, σε τι αποσκοπούν, τι επιτυγχάνουν και σε τι ωφελούν, και τι προσφέρουν στην όλη αισθητική. Αντίθετα είναι εμφανές ότι διαστρεβλώνεται το σχήμα των δένδρων, ανακόπτεται η ανάπτυξη τους, δεν ανθίζουν, δεν προσφέρουν σκιά, βγάζουν λαίμαργους βλαστούς, πάνω στις τομές αναπτύσσονται μύκητες που σαπίζουν το εσωτερικό τους με συνέπεια να γερνάνε πιο γρήγορα, και είναι θλιβερά αντιαισθητικά. Πέραν τούτου –και αυτό είναι ουσιαστικό- στερούνται του φυλλώματος, το οποίο βοηθά και στην συγκράτηση των αιωρουμένων σωματιδίων των ρύπων που προέρχονται από τα αυτοκίνητα, αλλά και από τους Σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής της Μεγαλόπολης, ας μην ξεχνάμε άλλωστε ότι διεκδικούμε ως Δήμος κάποια επιχορήγηση για τους ρύπους αυτούς.
Η εφετινή επίθεση δεν άφησε έξω και τα δένδρα στο «Καθολικό» που για χρόνια είχαν διαφύγει της «φροντίδας αυτής του κλαδέματος» και τα χαιρόσουνα να τα βλέπεις να αναπτύσσονται, όπως τα διαμόρφωσε η φύση. Τούτη όμως την φορά ο πέλεκυς έπεσε πάνω και σ’ αυτά ανελέητος, δημιουργώντας ένα οικτρό άκρως αντιαισθητικό και θλιβερό θέαμα. Οι επεμβάσεις αυτές δεν διαφέρουν και ως προς το αποτέλεσμα θυμίζουν την λαίλαπα των πυρκαγιών.
Πέραν των ακακιών το κλαδευτήρι επεμβαίνει με τον ίδιο τρόπο και στ’ άλλα υφιστάμενα είδη δένδρων, με εντελώς διαφορετική ανάπτυξη και φυσιολογία. Και θα παρακαλούσα να μου έδιναν μια τεκμηριωμένη απάντηση που να βασίζεται σε επιστημονικά κριτήρια, για το είδος και την αναγκαιότητα αυτών των επεμβάσεων.
Πρέπει να δεχθώ ότι τα δένδρα, συχνά για διαφόρους λόγους, έχουν ανάγκη ενός περιορισμένου κλαδέματος, για μείωση της κώμης τους, διαμόρφωση του σχήματος, απομάκρυνση κλάδων που εμποδίζουν την κυκλοφορία, μόνο που αυτό γίνεται με μερική αφαίρεση ορισμένων βλαστών και όχι του συνόλου και μάλιστα από ανθρώπους που να διαθέτουν ειδική προς τούτο γνώση και εμπειρία.
Είχα εισηγηθεί κατ’ επανάληψη ότι πρέπει να αποφεύγεται αυτή η συνήθεια της καρατόμησης, των ακακιών του χωριού και ότι πρέπει να τις αφήσουν να αναπτυχθούν, να αποκτήσουν όγκο και ύψος, φθάνουν ως και τα 15 -20 μέτρα, και να μπορέσουν να διαμορφώσουν το σχήματος τους. Για να σχηματιστεί έτσι, μια πράσινη στοά, πάνω από τρία χιλιόμετρα, από το «Αεράκι» έως τα «Λεύκα του Καραφωτιά», και να δημιουργηθεί ένας ξεχωριστός και μοναδικός περίπατος, από τους ελάχιστους στη Ελλάδα, ιδιαίτερα την εποχή της άνθησης, που θα μπορούσε να αποτελέσει έναν πρόσθετο πόλο έλξης.
Ακόμη πρέπει να πω ότι η επιλογή και η φύτευση των καλλωπιστικών θάμνων, φωτεινίες και πυράκανθοι κ.α., που έγινε κατά την έξοδο μας από το χωριό προς τις «Λίμνες», είναι λανθασμένη και ξένη με την χλωρίδα του χωριού. Βασική αρχή της Γεωπονικής Επιστήμης είναι να επιλέγονται φυτά επιχώρια, ιδανική λύση θα ήταν εδώ τα σπάρτα, και για τα άνθη τους και για το άρωμα τους, με παρένθετα διάφορα άλλα τοπικά είδη κατά προτίμηση αρωματικά.
Και για να μην θεωρηθώ ως τελείως αρνητικός, κρίνω ως απόλυτα θετική την αντικατάσταση των ακακιών της πλατείας, οι οποίες είχαν γεράσει απελπιστικά, και αυτό φάνηκε, κάτι που από χρόνια υποστήριζα, όπως ακόμη πρέπει να αντικατασταθούν και όλα τα γερασμένα και κακής ανάπτυξης δένδρα στην δενδροστοιχία του χωριού και να συμπληρωθούν τα υφιστάμενα κενά. Μόνο που η αντικατάσταση τους, κατά την άποψη μου, πρέπει να γίνει με δένδρα και άλλων ειδών, για να σπάσει η μονοτονία της επανάληψης της ακακίας και με είδη τέτοια που το Φθινόπωρο το φύλλωμα τους αποκτά πορφυρό χρώμα, ακόμη θα μπορούσαν μεταξύ των ακακιών να φυτευτούν δένδρα κουτσουπιάς, που κατά την εποχή της ανθοφορίας τους είναι εντυπωσιακά».
(Ανευθυνότητα – Απρέπεια – Αθλιότητα)

Περί αντικειμενικότητας

Αντικειμενικός είναι αυτός που συμφωνεί με τις απόψεις μου.

ιτς ε γκιρλ, ιτς ε μπόυ

Ιτς ε γκιρλ, ιτς ε μπόυ

Εκείνη την ημέρα του καλοκαιριού στην πλατεία στη Στεμνίτσα γρήγορα κυκλοφόρησε το νέο πως η Δωροθέα γέννησε. Η μάνα μου, φίλη της και γειτόνισσα, έγκυος κι εκείνη με μένα στην κοιλιά της, έτρεξε από τις πρώτες για να την συγχαρεί. Στην πόρτα, στην είσοδο του σπιτιού, συνάντησε τον ευτυχισμένο πατέρα του μωρού, που ήταν και μπρούκλης.
-“Γεια σου Γιώργο μου”, του είπε, “Nα σου ζήσει το μωρό! Tι είναι αγοράκι ή κοριτσάκι;”
Ο πατέρας του μωρού, που όπως είπαμε ήταν μπρούκλης, της απάντησε.
-«Ιτς ε γκίρλ, άιμ βέρυ χάπι, σ’ ευχαριστώ Βιλελμίνη μου». Η μάνα μου καμώθηκε πως κατάλαβε τι ήταν το μωρό και είπε:
-«Να σου ζήσει και πάλι Γιώργο μου, θα ανέβω επάνω να δω τη Ροδοθέα και το μωρό».
-«Γιες Βιλελμίνη απ στερ, με το καλό να έρθει και το δικό σου».

Η μάνα μου ανέβηκε, αγκάλιασε την Δωροθέα, της έδωσε τις ευχές της κι εκείνη περήφανη της είπε.
-«Έλα Βιλελμίνη μου να σου δείξω την κόρη μου, να δεις τι όμορφη που είναι!»
Η μάνα μου έμεινε έκθαμβη από την ομορφιά του μωρού και έδωσε τις καλλίτερες ευχές, για να έχει πάντα υγεία και καλή τύχη και να είναι πάντα όμορφο. Οι ευχές της μάνας μου έπιασαν όλες.

Το καλοκαίρι έφυγε κι ο χειμώνας είχε μπει για τα καλά, οπότε ήρθε και η δικιά μου σειρά να γεννηθώ. Ο πατέρας μου από τη χαρά του για το πρώτο του παιδί που ήταν κι αγόρι, βγήκε στην πλατεία, και κέρναγε τους φίλους του στο καφενείο. Ο γείτονας μας ο Δήμος, ο Καραλής έτρεξε στην γυναίκα του την Σταυρούλα, την αποκαλούμενη και Πεταρούδα, για να της προλάβει τα ευχάριστα.
-«Τάμαθες;», της είπε, «γέννησε η Βιλελμίνη».
-«Μπράβο! να της ζήσει», είπε η Πεταρούδα, «Τι παιδί έκανε;»
-«Ιτς ε μπόυ», της απάντησε ο Δήμος.
-«Τι είπες;» του είπε η Πεταρούδα, «Τι παιδί είναι πάλι φτούνο;»
αλλά απάντηση δεν πήρε. Οπότε μια και δυο ήρθε σπίτι μας.
-«Βελμίνη μου», της είπε, «Να σου ζήσει το μωρό! Αγόρι ή κορίτσι είναι;»
-«Αγόρι είναι! Καλά δεν σου το είπε ο Δήμος σου;»
-«Μου το είπε! Να δεις όμως πως διάτανο μου τόπε, ότι είναι “τσεμπόυ”.
- «Έτσι είναι οι μπρούκληδες Πεταρούδα μου, τα λένε αλλιώς μην σκας.»
-«Τι να μη σκάω, που δεν καταλαβαίνω τι λέει! Άσε που θέλει να τον φωνάζω και Ντέμη! Σιγά! Να πάει να φάει κουτσιά.»
Μετά η Πεταρούδα ήρθε κοντά μου, μ’ έφτυσε να μη βασκαθώ, με σταύρωσε, είπε να έχω όλα τα καλά και με ξεμάτιασε, χασμουρήθηκε μάλιστα πολλές φορές.
-«Μωρ’ Βελμίνη στο ματιάσανε κιόλας! Πρόσεχε το παιδί.»

Από το σπίτι μας πέρασαν κι άλλοι πολλοί, κι η μάνα μου πάντα περήφανη καμάρωνε για μένα. Πρώτη και καλλίτερη ήρθε κι η εξαδέλφη της, η Μαρία, που με φίλησε κι ευχήθηκε στη μάνα μου το καλλίτερο. Η μάνα μου της ευχήθηκε να έχει κι εκείνη ότι ποθεί και μια καλή τύχη και να βρεθεί ένα καλό παιδί να την πάρει και σαν ξαδέρφες και καλές φίλες που ήσαν, είπαν πολλά και διάφορα, οπότε μεταξύ των άλλων της είπε:
-«Άκουσε να δεις Μαρία μου, να σου πω να γελάσεις, πως στον κόρακα λένε οι μπρούκληδες τ΄ αγόρια και τα κορίτσια: «τσεμπόυ, τσε …» Άει στο διάτανο», είπε η μάνα μου, «το ξέχασα !»
Η εξαδέλφη της η Μαρία, τότε, που κείνο τον καιρό είχε μυηθεί στην μαρξιστική ιδεολογία και σαν νεοφώτιστη ήταν κάτοχος της απόλυτης αλήθειας και γνώστης παντός επιστητού, αντί να γελάσει, της είπε
-«Αυτά να τα βλέπεις εσύ Βιλελμίνη. Εσύ μια του προοδευτικού χώρου, μια βενιζελικιά, που παντρεύτηκες την συντήρηση και την αντίδραση, έναν μπουρζουά! Οι Αμερικανοί ιμπεριαλιστές θα μας κάνουν να χάσουμε την γλώσσα μας, μόνο τα δολάρια μετράνε γι’αυτούς.»
Η μάνα μου τη ρώτησε παραξενεμένη:
-«Γιατί Μαρία μου τα λες όλα αυτά; Τ’ αδέλφια μου στην Αμερική δεν με ξεχνάνε ποτέ! πάντα κάτι μας στέλνουν. Ο Σωκράτης μου, εντάξει, δεν μ΄ αφήνει κι έτσι, δεν είναι όμως και κανένας μπουρζουάς όπως τον είπες!”
Η Μαρία όμως συνέχισε ακάθεκτη:
-«Οι πουλημένοι κονδυλοφόροι της δεξιάς και η ημιμάθεια της αστικής διανόησης, να το δεις που θα ξεχάσουν να γράφουν όπως μιλάμε τώρα και για να πουλήσουν γνώση και για να μας ξεπουλήσουν, θα μας πετάνε τις αμερικανικούρες τους και δεν ξέρω τι άλλο. Και να δεις που δεν θα γελάμε όπως τώρα, γιατί οι λέξεις τους θα μπουν στη γλώσσα μας κι ο καθένας μας θα κάνει επίδειξη γνώσεων αμολώντας αμερικανικούρες.»
Εγώ από την κούνια, τ΄ άκουγα όλα αυτά, αλλά πάντα με τους μαρξιστές είχα δυσκολίες στα επιχειρήματα και πάντα θαύμαζα τις περίτεχνες φράσεις τους, με τις οποίες υποστήριζαν τις θέσεις τους και τον ιδεατό και ιδεώδη τους κόσμο.

Βεβαίως τα χρόνια πέρασαν, ακολούθησαν πόλεμοι και ανείπωτες καταστροφές. Οι διάφοροι -ισμοί που τους προκάλεσαν, άλλοι νωρίς, άλλοι αργά ηττήθηκαν από την ιστορία, αφού πρώτα κατέστρεψαν τις χώρες και τους λαούς και κατέρρευσαν.

Και γιατί τα γράφω όλα αυτά, γιατί μου φαίνεται πως η θεία η Μαρία είχε δίκιο. Στην εποχή μας που κυριαρχεί η αγραμματοσύνη και η ημιμάθεια, οι διάφοροι βολεμένοι και μη, χωρίς περίσκεψη και χωρίς αιδώ, μιλούν και εκτοξεύουν τις αγγλικούρες τους, τα greeklish, για να φαίνονται σπουδαίοι και για να κρύψουν την αμάθεια τους. Στα καταστήματα αντί για εκπτώσεις, γράφουν sales, η ελληνική αστυνομία γράφεται police, τα ασθενοφόρα ambulance, αντί για τροχάδην κάνουμε πλέον τζογκινγκ, και αντί για κάμψεις των αγκώνων κάνουμε πουσάπς.
Αλλά το πιο ακραίο και γελοίο το συναντάς στα μαιευτήρια της οδού Κηφισίας, όπου τα εκεί ευρισκόμενα ανθοπωλεία συνοδεύουν τα άνθη που προσφέρουν οι επισκέπτες στις νέες μητέρες, με μπαλόνια που γράφουν «it’s a boy» ή «it’s a girl». Ευχές ακατανόητες, που είναι εντελώς ξένες προς τον Έλληνα, τη γλώσσα του και τα ήθη του. Γιατί το νεογέννητο δεν είναι απλά ένα αγόρι ή ένα κορίτσι, αλλά το δικό μου αγόρι, το δικό μου κορίτσι, το παιδί μου. Και μη μου πείτε ότι με την αγγλόφωνη επιγραφή αυξάνουν τα κέρδη τους, διότι ένα τέτοιο επιχείρημα είναι τουλάχιστον φαιδρό.

Αλλά τι να πεις; That’s life!

Η χρήση αγγλικών στην καθημερινότητα μας

Η παρείσφρηση των αγγλικών λέξεων και φράσεων στην καθημερινότητα μας είναι ένα θέμα ουσιαστικό και πολύ σοβαρό. Όχι μόνο για την ελληνική γλώσσα, αλλά για τον τρόπο που σκεπτόμαστε εν γένει. Αυτή η ακατάσχετη και ακατανόητη χρήση αγγλικών λέξεων, έτσι όπως παρεισφρέει ξεκάρφωτα μέσα στα κείμενα, απαξιώνει τόσο την ελληνική γλώσσα όσο και την ιστορία της.
Στο φαινόμενο αυτό δεν υποκύπτουν μόνο τα περιοδικά του λεγόμενου λάιφ στάιλ, τα οποία μας έχουν πλημμυρίσει τελευταία με τους ξενόγλωσσους τίτλους, αλλά δυστυχώς ακόμη και εφημερίδες όπως η Καθημερινή που με το «GK» της εισάγει τα επιμέρους θέματα με αγγλικούς τίτλους, (μια ματιά θα σας πείσει). Δεν υπάρχει επιχείρηση που «σέβεται» τον εαυτό της και να μην μιλά «απταίστως» την αγγλική. Έτσι στα μαιευτήρια της Κηφισίας τα παραπλεύρως ευρισκόμενα ανθοπωλεία συνοδεύουν τα άνθη που προσφέρουν οι επισκέπτες, στις νέες μητέρες, με μπαλόνια που γράφουν «it’s a boy» ή «it’s a girl», ευχές που είναι εντελώς ξένες προς τον Έλληνα, τη γλώσσα του και τα ήθη του. Γιατί το νεογέννητο δεν είναι απλά ένα αγόρι ή ένα κορίτσι, αλλά το δικό μου αγόρι, το δικό μου κορίτσι, το παιδί μου. Και μη μου πείτε ότι με την αγγλόφωνη επιγραφή αυξάνουν τα κέρδη τους, διότι ένα τέτοιο επιχείρημα είναι τουλάχιστον φαιδρό.

Ακόμη όμως και η κρατική τηλεόραση έχει υποκύψει στα θέλγητρα της αγγλικής γλώσσας. Στη ΝΕΤ όταν βγαίνει το σήμα των ειδήσεων, οι ξένες πόλεις αναγράφονται στην αγγλική. Άραγε, αν αντί για Rome, γραφόταν Ρώμη, θα υποβιβαζόταν το επίπεδο των ειδήσεων; Ή αν θέλουμε να τηρούμε τις ισορροπίες γιατί γράφουν το Πεκίνο Beijing και δεν το γράφουν στα κινέζικα με ιδεογράμματα ή την Μόσχα με την Κυριλλική γραφή; Ακόμη έχουμε τις εκπομπές «Top stories, Rewind, Τale spin, Press, Pre game κ.α.», ή στην ΕΤ1 την «Green team».
Και η αγγλόφωνη παιδεία μας δεν σταματά εκεί: Η Αστυνομία κυκλοφορεί ως POLICE, προς διευκόλυνση, γνώση και συμμόρφωση του υπόκοσμου των αλλοδαπών, ενώ τα ασθενοφόρα μεταγλωττίστηκαν σε AMBULANCE για να είναι σαφείς η ιδιότητά τους. Επίσης δεν θα πρέπει να παραλείψουμε και τις ενημερωτικές αφίσες, που αναρτήθηκαν την προστασία των οδηγών όπου απεικονίζουν μια παιδική ζωγραφιά με ένα παιδάκι και δίπλα δύο τάφους, κάτω από κάθε σχέδιο υπάρχουν αντίστοιχα οι λέξεις: «Me, mam, dad /Δεν φορούσαν ζώνη» ή άλλη αφίσα με τις φράσεις «You can drive/ but you can’t drink/You can drink/but can’t drive/Freedom of choice baby...». For God’s Shake σε ποιον απευθύνονται; σε ποια χώρα τάχα, και γιατί επιθυμούν να προστατεύσουν μόνο τους γνώστες της αγγλικής γλώσσας; οι άλλοι δεν χρήζουν προστασίας; Δεν είναι άνθρωποι, Έλληνες πολίτες φορολογούμενοι; Με ποιο δικαίωμα σπαταλούν τα χρήματα τους, και τους εξαιρούν από την ενημέρωση; Γιατί αυτός ο ρατσισμός;

Πέρα από τα ανωτέρω, θεωρώ ότι οι διαφημίσεις στην αγγλική θα έπρεπε να κινητοποιήσουν και το «Ινστιτούτο Καταναλωτή». Διότι διαφημίσεις τέτοιου είδους επιθυμούν να παραπλανήσουν, παρά να ενημερώσουν, αφού έτσι πουλάνε διαφορετικό προϊόν από ότι διαφημίζουν. Κακά τα ψέματα, οι διαφημίσεις στην αγγλική δεν μεταφράζονται επακριβώς, δεν έχουν το ίδιο νόημα και διαφορετικά εντυπώνονται. Άλλο να ακούς hair system και άλλο σύστημα τριχών ή σύστημα μαλλιών ή σύστημα για τρίχες.

Τέλος, στα μέσα μεταφοράς όπως ο ηλεκτρικός, το μετρό και τα τραμ η αναγγελία των στάσεων και στην αγγλική, θυμίζει χώρα υπό αποικιακό καθεστώς. Ας μην επεκταθούμε και στο «mind the gap between the train and the platform». Σε χώρες όπως η Γερμανία, η Ισπανία, η Γαλλία, η Ιταλία με τεράστιο αριθμό ξενόγλωσσων επισκεπτών αλλά και με αξιοπρέπεια, δεν άκουσα κάτι τέτοιο και φαντάζομαι πως ούτε το διανοήθηκαν ποτέ.

Γιώργος Σ. Φατούρος

Οικονομία νερού στις αρδεύσεις

Παρακολουθώ τα συχνά δημοσιεύματα των εφημερίδων, που αναφέρονται στη σπάταλη χρήση των υδατικών πόρων από πλευράς αγροτών, με τη γεωργία να καταναλώνει το 86% του νερού. Και ότι θα πρέπει να ληφθεί μέριμνα για τον περιορισμό της σπάταλης αυτής και αλόγιστης χρήσης του, τώρα που το φάσμα της λειψυδρίας κάνει έντονη την παρουσία του
Πρέπει να πούμε ότι στην Ελλάδα λειτουργούν σημαντικά συλλογικά αρδευτικά δίκτυα, όπου η μεταφορά και εφαρμογή του νερού γίνεται μέσα από ανοικτές διώρυγες, ή κλειστά δίκτυα υπό πίεση, τα δίκτυα αυτά είναι κατά βάση πεπαλαιωμένα και οι απώλειες σε νερό σημαντικές. Ουσιαστικό περιορισμό στην σπατάλη του νερού θα αποτελούσε η μετατροπή των ανοικτών δικτύων σε κλειστά, με συμμετοχή των αγροτών στις δαπάνες, αλλά και η χρέωση του νερού με το κυβικό μέτρο. Στην περίπτωση των ανοικτών δικτύων τούτο δεν είναι εφικτό και η χρέωση του γίνεται με βάση το είδος της καλλιέργειας και την έκταση. Στα κλειστά δίκτυα, όπου οι υδροληψίες φέρουν υδρομετρητές, η χρέωση του νερού αποφεύγεται να γίνεται με το κυβικό και γίνεται πάλι με το είδος της καλλιέργειας και την έκταση, με συνέπεια οι αγρότες να ξεχνούν να κλείνουν την στρόφιγγα και το νερό να ρέει σπάταλα, να καταναλώνεται ενέργεια και να παρατηρούνται διαβρώσεις και αποπλύσεις εδαφών.
Αιτία επίσης της κατασπατάλησης των υδατικών πόρων και ειδικότερα η εξάντληση του υπόγειου υδροφορέα, ο οποίος έπρεπε να αποτελεί τα στρατηγικά αποθέματα νερού, είναι και η επιδότηση της βαμβακοκαλλιέργειας. Οι αγρότες με τις υψηλές τιμές που απολάμβαναν προχώρησαν σε επέκταση της καλλιέργειας του βαμβακιού (και αυτό είναι εύλογο) και σε ανόρυξη γεωτρήσεων σε εξόχως μεγάλα βάθη που από κάθε πλευρά η λειτουργία τους είναι αντιοικονομική. Το δε αντλούμενο νερό προέρχεται από υδροφόρους ορίζοντες συχνά μη ανανεώσιμους, πράγμα που δημιουργεί περιβαλλοντικά προβλήματα, όπως η υφαλμύρινση των υδάτων, από την εισροή του μετώπου της θάλασσας στην ενδοχώρα, την ερημοποίηση των εδαφών, καθώς και πρόκληση καθιζήσεων και ρωγμών, επιπτώσεις που είναι μη αναστρέψιμες. Πέραν τούτου με τη λανθασμένη αυτή πολιτική, από τις υπεραρδεύσεις, οδηγηθήκαμε στην απόπλυση και την σκελετοποίηση των εδαφών από την έλλειψη οργανικής ουσίας και στη μείωση της γονιμότητας τους. Αποτέλεσμα όλων αυτών είναι να απαιτούνται διαρκώς νέες αυξημένες εισροές σε λιπάσματα και φυτοφάρμακα, με συνέπεια την αύξηση του κόστους παραγωγής, την ρύπανση των υδάτινων αποδεκτών και την μείωση της βιοποικιλότητας.
Για την αποφυγή των προαναφερθέντων, προϋπόθεση για τη χορήγηση επιδότησης, από πλευράς πολιτείας, για την καλλιέργεια βαμβακιού, αλλά και για την όποια καλλιέργεια, θα έπρεπε να αποτελεί η αυστηρή τήρηση από πλευράς αγροτών των «Κωδικών της ορθής Γεωργικής Πρακτικής». Η δε καλλιέργεια του βαμβακιού έπρεπε να ενταχθεί σε ένα σύστημα πολυετούς αμειψισποράς (εναλλαγής των καλλιεργειών), μέσα στις οποίες θα να παρεμβάλετε και μια ξερική καλλιέργεια.
Από λαϊκισμό, αλλά και την υστερόβουλη σκέψη της καρπώσεως μεγαλύτερων εισροών από την Ε Ε, άφησαν τους αγρότες ανεξέλεγκτους να καλλιεργούν συνεχώς βαμβάκι, με δυσμενή αποτελέσματα στους εδαφικούς και υδατικούς πόρους, αδιαφορώντας για το περιβάλλον και τις αντοχές της οικονομίας, ας μην ξεχνάμε και το σύνθημα «όλα τα κιλά, όλα τα λεφτά».
Η μέθοδος άρδευσης που συγκεντρώνει τα περισσότερα πλεονεκτήματα για την εξοικονόμηση νερού και όχι μόνο, είναι η άρδευση με σταγόνες, μόνο που για να είναι εφικτή η εγκατάσταση τέτοιων συστημάτων, πρέπει να το επιτρέπει και το είδος της καλλιέργειας. Πέραν τούτου τα συστήματα αυτά είναι μόνιμα και απαιτούν λόγω του υψηλού αρχικού κόστους εγκατάστασης, οι εκτάσεις να είναι ιδιόκτητες, ή σε περίπτωση μισθωμένων αγροτεμαχίων η μίσθωση να γίνεται σε βάθους χρόνου επαρκούς για την απόσβεση της εγκατάστασης ενός τέτοιου συστήματος. Εξ αιτίας της ακολουθούμενης πρακτικής της μίσθωσης των αγροτεμαχίων σε περιορισμένο βάθος χρόνου, είναι και ο λόγος που συχνά οι αγρότες οδηγούνται στην άρδευση με κανόνια, επειδή τα αρδευτικά αυτά συγκροτήματα τους δίνουν την ευχέρεια να τα μετακινούν εύκολα από το ένα αγροτεμάχιο στο άλλο. Γι’ αυτό η πολιτεία θα πρέπει να λάβει μέτρα προς την κατεύθυνση αυτή.
Πάντως εγώ δεν είμαι αισιόδοξος, γιατί απαιτείται ριζική αλλαγή νοοτροπίας από πλευράς φορέων και αγροτών. Σε μια σύσκεψη που είχα λάβει μέρος, πριν από χρόνια στη Λάρισα, για την αντιμετώπιση της λειψυδρίας, μεταξύ υπηρεσιακών παραγόντων και εκπροσώπων των αγροτών, σε ερώτηση προς τον πρόεδρο του Τοπικού Οργανισμού Εγγείων Βελτιώσεων, για το τι μέτρα προτείνει για την αντιμετώπιση της κατάστασης, αυτός απάντησε «να αποζημιωθούν από τον ΕΛΓΑ». Και να είστε βέβαιοι, ότι η όποια οικονομία νερού ήθελε ποτέ προκύψει, αυτή θα οδηγήσει σε επέκταση των αρδευόμενων εκτάσεων.

Εκτροπή Αχελώου

Η εκτροπή του Αχελώου ποταμού και η άρδευση της Θεσσαλικής πεδιάδας

Ο Αχελώος και ή εκτροπή του, τις τελευταίες δεκαετίες, αποτελεί ένα είδος εμμονής του πολιτικού κόσμου της χώρας, όνειρο, μάλλον καθ’ υποβολήν, για τους Θεσσαλούς ως η μόνη οδός για την ανάπτυξη, αλλά και σημείο τριβής με τους Αιτωλοακαρνάνες, οι οποίοι αντιτίθενται στην ιδέα, προκειμένου να μην στερηθεί η περιοχή τους τον πλούτο των υδάτων του ποταμού.

Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά. Σύμφωνα με τις υφιστάμενες μελέτες, οι εκτάσεις που πρόκειται να αρδευτούν στη Θεσσαλία από την εκτροπή των νερών του Αχελώου, ευρίσκονται εντός μιας περιμέτρου 3.400.000 στρεμμάτων περίπου. Στην ανωτέρω περίμετρο αρδεύονται σήμερα, μέσω συλλογικών αρδευτικών δικτύων, από συλλογικές και ιδιωτικές γεωτρήσεις και από πρόχειρα δίκτυα, περί τα 2.400.000 στρέμματα, μένει δηλαδή ένα έλλειμμα προς άρδευση 1.000.000 στρεμμάτων.

Πρέπει επίσης να παραδεχθούμε, ότι οι αρδεύσεις όπως γίνονται σήμερα συχνά είναι αλόγιστες, αλλά και σε αρκετές περιπτώσεις ανεπαρκείς, η άντληση νερού από τις γεωτρήσεις γίνεται από μεγάλα βάθη που τις καθιστά αντιοικονομικές, τα υφιστάμενα αρδευτικά δίκτυα είναι πεπαλαιωμένα, πρόχειρα, συχνά με χωμάτινες διώρυγες, με τεράστιες απώλειες σε νερό και κακή έως ανεπαρκή στράγγιση.

Για την αντιμετώπιση όλων των ανωτέρω και την κάλυψη του αρδευτικού ελλείμματος, προτείνεται ως μόνη δυνατή και δέουσα λύση για την ανάπτυξη της Θεσσαλίας, τρόπον τινά ένα είδος «τελικής λύσης», η εκτροπή προς αυτήν μέρους των υδάτων του άνω ρου του Αχελώου, 600 εκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού ετησίως, με τα οποία μπορούν να αρδευτούν περί τα 850.000 στρέμματα καθαρής γεωργικής γης. Επειδή μάλιστα δεν υφίστανται τα απαραίτητα αρδευτικά δίκτυα, για τη μεταφορά του νερού στα αγροκτήματα, τα νερά της εκτροπής θα παροχετεύονται στη Θεσσαλική πεδιάδα μέσω του Πηνειού ποταμού, οι δε ενδιαφερόμενοι καλλιεργητές, θα αντλούν από εκεί το νερό και θα το στέλνουν στις καλλιέργειες τους που θα βρίσκονται εκατέρωθεν και κατά μήκος της κοίτης του ποταμού. Δεν μας λένε όμως, μέχρι ποία απόσταση και σε ποίο βάθος είναι τούτο πρακτικά εφικτό και οικονομικά συμφέρον, ώστε να καλυφθούν οι αρδευτικές ανάγκες στις μεγαλύτερες το δυνατό εκτάσεις;

Εναλλακτικές λύσεις

Και εδώ ερχόμαστε να παρατηρήσουμε, ότι σύμφωνα με υφιστάμενες μελέτες, τις οποίες επιμελώς ξεχνούν οι θιασώτες της εκτροπής, από το διαθέσιμο και πρακτικώς εκμεταλλεύσιμο επιφανειακό υδατικό δυναμικό της λεκάνης απορροής του Πηνειού ποταμού, μπορούν να κατασκευαστούν οι κατωτέρω ταμιευτήρες, των οποίων η δυνατότητα απόληψης νερού σε εκατομμύρια κυβικά μέτρα το χρόνο είναι: Ενιπέα (Παλιοδερλί) 63, Μουζακίου – Πύλης 144, Κρύας Βρύσης 367, Θεόπετρας 20, Νεοχωρίου 24, Καλούδας 62, Παλαιομονάστηρου 30, Φράγματα (ρουφράκτες) Πηνειού 79, Σμοκόβου 144, Κάρλας 107, ήτοι σύνολο 1.219 εκ. κ. μ. νερού.

Από το ανωτέρω σύνολο αφαιρούνται 611 εκατ. κ. μ. νερού που είναι απαραίτητα για την τροφοδοσία των υπόγειων υδροφόρων οριζόντων και για απώλειες, αλλά και του ανέφικτου, όπως φαίνεται, της κατασκευής των φραγμάτων Κρύας Βρύσης και Θεόπετρας, απομένει τελικά ένα εκμεταλλεύσιμο επιφανειακό υδατικό δυναμικό, συνολικά 584 εκατ. κ. μ. Λαμβάνοντας δε υπόψη ότι σύμφωνα με το υφιστάμενο, αλλά και το προτεινόμενο σύστημα καλλιεργειών στη Θεσσαλική πεδιάδα, για ένα στρέμμα απαιτούνται 700 κ. μ. νερού ετησίως, από τους ανωτέρω ταμιευτήρες μπορούν να αρδευτούν περί τα 840.000 στρέμματα καθαρής γεωργικής γης, όση περίπου και η έκταση που πρόκειται να αρδευτεί από τα νερά της εκτροπής.

Από τα προαναφερθέντα έργα, έχει ήδη ολοκληρωθεί από χρόνια, ο ταμιευτήρας Σμοκόβου, τα νερά του οποίου παραμένουν μέχρι σήμερα ανεκμετάλλευτα. Και εντός του έτους αναμένεται η περάτωση των έργων του ταμιευτήρα της Κάρλας. Με τα νερά των ανωτέρω ταμιευτήρων πρόκειται να αρδευτούν περί τα 340.000 στρέμματα των νομών Καρδίτσας, Λάρισας και Μαγνησίας, με τους δύο τελευταίους να είναι και οι πλέον ελλειμματικοί σε αρδευτικό νερό.

Θα περίμενε κανείς, αφού γίνει πρώτα η αξιοποίηση των νερών των ανωτέρω δύο ταμιευτήρων και εφ’ όσον οι αγρότες της Θεσσαλίας αντιδρούν θετικά στην προσφορά του αρδευτικού νερού και εξακολουθεί να υπάρχει περαιτέρω ζήτηση, να προχωρήσει σταδιακά και η κατασκευή και των υπολοίπων ταμιευτήρων. Με την περάτωση της κατασκευής του συνόλου των προαναφερθέντων έργων και την ολοκλήρωση της εκμετάλλευσης των υδατικών πόρων της λεκάνης απορροής του Πηνειού, οι μη αρδευόμενες εκτάσεις θα περιοριστούν στο ελάχιστο.

Εάν εξακολουθούν να υπάρχουν ακόμη απαιτήσεις για αρδευτικό νερό, και εφ’ η ακολουθούμενη διάρθρωση των καλλιεργειών είναι για την εθνική οικονομία επωφελής, όπως π.χ. η παραγωγή κτηνοτροφικών φυτών για την παραγωγή ζωοκομικών προϊόντων στα οποία είμαστε ελλειμματικοί ή την παραγωγή βιοκαυσίμων, που θα βοηθήσουν δραστικά στη μείωση των συναλλαγματικών εκροών, και την απεξάρτηση της χώρας από ξένα κέντρα αποφάσεων, τότε και μόνον τότε, θα πρέπει να εξετασθεί η εκτροπή μέρους των υδάτων του Αχελώου. Η δε εκτροπή, θα πρέπει να αποτελέσει στην όλη υπόθεση για την άρδευση της Θεσσαλικής πεδιάδας, την έσχατη λύση.

Σε ότι αφορά την δυσμενή περιβαλλοντική διάσταση, από την μειωμένη παρουσία νερού στην κοίτη του Πηνειού κατά τους θερινούς μήνες, τούτο δεν αποτελεί σημερινή υπόθεση και πριν την ανόρυξη των γεωτρήσεων τα νερά της κοίτης του ποταμού ήσαν περιορισμένα. Άλλωστε αυτό είναι και το χαρακτηριστικό του συνόλου σχεδόν των ποταμών της χώρας και τα οικοσυστήματα τους είναι προσαρμοσμένα στη διάσταση αυτή.

Το οικολογικό πρόβλημα

Ουσιαστικό ρόλο στην προστασία του περιβάλλοντος σε μια περιοχή, παίζει το ακολουθούμενο σύστημα εκμετάλλευσης και όχι η έλλειψη νερού. Στη Θεσσαλία καλλιεργούνται σήμερα, σιτηρά σε ποσοστό 41%, βαμβάκια σε ποσοστό 37% και όλες οι άλλες καλλιέργειες (κτηνοτροφικά φυτά, κηπευτικά, οπωροφόρα κλπ) καλύπτουν το υπόλοιπο 22%. Κύριο αίτιο στην μονοκαλλιέργεια και στην καταλυτική κυριαρχία του βαμβακιού αποτελούν οι χορηγούμενες υψηλές επιδοτήσεις στο προϊόν αυτό, σε σχέση με τα λοιπά αγροτικά προϊόντα, με την καλλιέργεια του, ως πλέον συμφέρουσα, να αποτελεί μονόδρομο για τους αγρότες της Θεσσαλίας αλλά και της λοιπής χώρας, και αυτό είναι εύλογο. Εξ αιτίας της ακολουθούμενης πολιτικής αυτής για το βαμβάκι, είναι να μην τηρούνται από πλευράς αγροτών οι κανόνες της ορθής γεωργικής πρακτικής και να έχει εγκαταλειφθεί πλήρως η αμειψισπορά (εναλλαγή) των καλλιεργειών. Η λανθασμένη αυτή πολιτική, οδήγησε στην απόπλυση και την σκελετοποίηση των εδαφών από τις υπεραρδεύσεις, στην παντελή έλλειψη οργανικής ουσίας και στη μείωση της γονιμότητας τους. Συνέπεια τούτων είναι να απαιτούνται διαρκώς και νέες αυξημένες εισροές από αγροχημικά (λιπάσματα, φυτοφάρμακα), και να γίνεται αλόγιστη χρήση τους, με αποτέλεσμα την αύξηση του κόστους παραγωγής, την ρύπανση των υδάτινων αποδεκτών και την μείωση της βιοποικιλότητας. Ληστρική είναι και η εκμετάλλευση του υπόγειου υδροφορέα, η άντληση νερού από τις γεωτρήσεις γίνεται από εξόχως μεγάλα βάθη, που θα ήταν εντελώς αντιοικονομική σε άλλες περιπτώσεις. Το δε αντλούμενο νερό προέρχεται από υδροφόρους ορίζοντες συχνά μη ανανεώσιμους, πράγμα που δημιουργεί περιβαλλοντικά προβλήματα όπως η υφαλμύρινση των υδάτων, η ερημοποίηση των εδαφών καθώς και πρόκληση καθιζήσεων και ρωγμών, επιπτώσεις που είναι μη αναστρέψιμες.

Διαχείριση φυσικών πόρων

Αντί να απαιτηθεί σύνεση από τους αγρότες στη διαχείριση των φυσικών πόρων και να τους θέσουν στο ύψος των ευθυνών τους, και να οδηγηθούν σε καλλιεργητικά συστήματα και πρακτικές που θα αποσκοπούν στην προστασία και αειφορική διαχείριση των φυσικών πόρων, οι ταγοί της πολιτικής μας ζωής και τα κόμματα με το λαϊκισμό τους, που είναι και ο κοινός τους παρανομαστής, τους υπόσχονται έργα πολυδάπανα, μεσσιανικής αντίληψης. «Ναι στην ανάπτυξη, ναι στην εκτροπή» γράφουν πινακίδες στη Λάρισα, που με τα ακολουθούμενα σήμερα πρότυπα εκμετάλλευσης, να υπάρχει δυσχέρεια στην απορρόφηση των προϊόντων, συχνά να παραμένουν αζήτητα, ή να οδηγούνται στις χωματερές και οι πάντα «αδικημένοι αγρότες» της Θεσσαλίας να κλείνουν το οδικό δίκτυο και να κόβουν την Ελλάδα στα δύο.

Δεν θα αναφερθώ στην κάλυψη των αναγκών για ύδρευση, είναι γεγονός ότι με την αύξηση του πληθυσμού αυτές θα μεγαλώνουν, θεωρώ όμως ότι με τους προαναφερθέντες ταμιευτήρες, μπορεί να αντιμετωπισθεί ριζικά η όποια ζήτηση.

Τέλος, θεωρώ ως υπερβολικό να κατηγορούν ο κ. Υπουργός ΠΕΧΩΔΕ και η «Πανθεσσαλική Συντονιστική Επιτροπή για την εκτροπή του Αχελώου» τους Αιτωλούς και Ακαρνάνες για τοπικισμό, δεν είναι δα και οι μόνοι στην Ελλάδα.

Υ.Γ. Υπηρέτησα στο Υπουργείο Γεωργίας στη «Διεύθυνση Σχεδιασμού και Παρακολούθησης Έργων και Αξιοποίησης Εδαφοϋδατικών Πόρων», υπήρξα επίσης μέλος της Διυπουργικής Επιτροπής για την εκτροπή του Αχελώου ποταμού.

Γιώργος Σ. Φατούρος

Γεωπόνος

Λίμνη Κορώνεια

Επιστολή προς την εφημερίδα Καθημερινή

Παρακολουθώ τους τελευταίους μήνες τη φιλολογία που έχει αναπτυχθεί για την απώλεια της λίμνης Κορώνειας, και τα δάκρυα που χύνονται γι’ αυτήν, μόνο που αυτά δε επαρκούν για την σωτηρία της λίμνης, ώστε να την επαναφέρουν στην αρχική της κατάσταση. Επιτρέψτε μου να διατυπώσω την άποψη μου πάνω στο θέμα, ως γεωπόνου που θήτευσε, επί μακρόν, στο Υπ. Γεωργίας στην αξιοποίηση, διαχείριση και στον έλεγχο της ποιότητας των υδατικών πόρων της χώρας, αλλά και ως συγγραφέα του βιβλίου «Λιμνών Περιήγηση».

Στο βιβλίο μου για τη λίμνη Κορώνεια αναφέρω:

«…. Η επιφάνειά της (λίμνης) κατά τη δεκαετία 1970-1980 ανερχόταν σε 48 τετρ. χλμ., το μέσο βάθος της ήταν 5 μ. και το υδατικό της δυναμικό έφτανε τα 300 εκατομμύρια κυβικά μέτρα. Σήμερα παρατηρείται σημαντική πτώση της στάθμης της λίμνης. Το βάθος της φτάνει το 1 μ., ο καθρέφτης της λίμνης περιορίστηκε στα 30 τετρ. χλμ. και ο όγκος του νερού μειώθηκε στο ένα δέκατο του αρχικού.

Λόγω της γειτνίασής της με τα πληθυσμιακά κέντρα του Λαγκαδά και της Θεσσαλονίκης δέχεται έντονες ανθρωπογενείς πιέσεις. Έχει καταστεί ευτροφική εξαιτίας της συγκέντρωσης βιομηχανικών και γεωργικών δραστηριοτήτων στην περιοχή, με αποτέλεσμα την έντονη ζήτηση νερού, τη ρύπανσή της και την υποβάθμιση του οικοσυστήματος.

Με την πτώση της στάθμης και την απόσυρση των νερών αποκαλύφθηκαν τεράστιες εκτάσεις γης –περί τα 18.000 στρέμματα–, οι οποίες καταπατήθηκαν από τους περίοικους και αποδόθηκαν στη γεωργία. Αυτό είχε ως συνέπεια τη δημιουργία ενός φαύλου κύκλου, εξαιτίας της συνεχούς αύξησης των απολήψεων νερού για την άρδευση των νεοαποκαλυφθησόμενων εκτάσεων. Οι απολήψεις γίνονται είτε απευθείας από τη λίμνη είτε από τον αβαθή υδροφορέα της λεκάνης της, με συνέπεια την πτώση της στάθμης του υδροφόρου ορίζοντα της περιοχής. Οι εισροές προς τη λίμνη δεν είναι πλέον επαρκείς για να καλύψουν το έλλειμμα και το υδατικό ισοζύγιο έχει καταστεί αρνητικό. Δημιουργούνται έτσι αντίστροφες ροές των νερών της λίμνης προς τους υπόγειους εξαντλημένους υδροφόρους ορίζοντες, με επακόλουθο τη διαρκή υποχώρηση του καθρέφτη της λίμνης και την αποκάλυψη και νέων εκτάσεων.

Η γεωργία έχει σημαντική ευθύνη για την ποσοτική και ποιοτική υποβάθμιση της λίμνης. Είναι υπεύθυνη για τη μείωση του όγκου των υδάτων της λίμνης, ως περισσότερο υδροβόρα, και για τις συγκεντρώσεις θρεπτικών αλάτων στα νερά εξαιτίας της χρήσεως των αγροχημικών. Συνυπεύθυνες είναι επίσης οι αγροτοβιομηχανικές μονάδες, καθώς και τα βαφεία, που προκαλούν ποιοτική κυρίως υποβάθμιση. Κάτω από τις συνθήκες αυτές η λίμνη από εύτροφη μετατράπηκε σε υπερτροφική, δημιουργώντας ανοξικές έως και τοξικές συνθήκες και καθιστώντας έτσι αδύνατη την επιβίωση των οργανισμών. Προκαλούνται θάνατοι ψαριών και εξαφάνιση των πουλιών λόγω αδυναμίας εξεύρεσης τροφής. To φθινόπωρο του 2004 ακολούθησαν και μαζικοί θάνατοι δεκάδων χιλιάδων πουλιών, πολλά από τα οποία ήταν σπάνια, εξαιτίας της παρουσίας στη λίμνη του βακτηρίου Clostridium botulinum, που παράγει τοξίνη.

Για τη σωτηρία της λίμνης έχουν γίνει πολλές μελέτες και έχουν προταθεί διάφορες λύσεις. Πολύ φοβούμεθα ο,τι και να επιλεγεί τελικά, η λίμνη δεν θα επανέλθει στην αρχική της κατάσταση και ισορροπία και ότι όλα θα αποτελέσουν μια εξόχως δαπανηρή συντήρηση του σημερινού καθεστώτος. Φρονούμε ότι τα πράγματα είναι πιο απλά, αρκεί να εφαρμοστεί η κειμένη νομοθεσία, με την αποβολή των καταπατητών, την τήρηση των κανόνων ορθής γεωργικής πρακτικής από πλευράς αγροτών και τη συμμόρφωση των βιοτεχνιών και βιομηχανιών σε ό,τι αφορά τη λειτουργία των εγκαταστάσεων βιολογικού καθαρισμού. Οι δε απολήψεις νερού, για την όποια χρήση, να μη διαταράσσουν το υδατικό ισοζύγιο της υδρολογικής της λεκάνης».

Πρέπει να σημειώσω ότι οι καταπατητές των είκοσι και πλέον χιλιάδων στρεμμάτων, εκτιμάται ότι αντλούν για την άρδευση των εγκατεστημένων εκεί καλλιεργειών, είτε απ’ ευθείας από την λίμνη, είτε από τη λεκάνη απορροής της λίμνης, τουλάχιστον περί τα 15 εκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού ετησίως. Συνέπεια αυτών είναι ο καθρέπτης της λίμνης να έχει συρρικνωθεί σήμερα στα 10 χιλιάδες περίπου στρέμματα, το ύψος της στάθμης της να βρίσκεται στο μισό μέτρο και ο όγκος νερού να έχει περιορισθεί στα 5 εκατομμύρια κυβικά μέτρα περίπου, με συνεπακόλουθο την καταστροφή της πανίδας της.

Για την σωτηρία και την επανάκαμψη της λίμνης, σύμφωνα με το «Αναθεωρημένο Σχέδιο για την Περιβαλλοντική Αποκατάσταση της Κορώνειας» (ΟΙΚΟ τεύχος 61) προτείνεται μια σειρά από δράσεις, μεταξύ των άλλων επιδιώκεται η μειωμένη χρήση νερού σε 13.000 στρέμματα από τις παράνομες αρδεύσεις. Και εδώ πιστεύω πως είναι το λάθος που υποκρύπτει το λεγόμενο «πολιτικό κόστος» και εμπεριέχει αρκετό λαϊκισμό. Γιατί αυτά τα 13.000 στρέμματα, είναι οι καταπατημένες εκτάσεις που αποκαλύφθηκαν με την υποχώρηση της στάθμης της λίμνης. Για δε την άρδευση τους θα απαιτούνται ετησίως περί τα 8 εκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού. Με άλλα λόγια στην ουσία, τα πολυδάπανα έργα για τη σωτηρία της λίμνης, θα δημιουργήσουν ένα είδος ταμιευτήρα, για την εξυπηρέτησε των αρδευτικών αναγκών των καταπατημένων και διαιώνιση του φαύλου καθεστώτος.

Κατά την γνώμη μου εκείνο που απαιτείται, είναι, εκτός της αποβολής των καταπατητών, να απαγορευθεί αυστηρά η εγκατάσταση αρδευόμενων καλλιεργειών στις καταπατημένες εκτάσεις. Να περιοριστούν επίσης οι αρδεύσεις και στην ευρύτερη λεκάνη απορροής της λίμνης, όπου εκεί θα πρέπει να εφαρμόζονται προγράμματα αμειψισποράς (εναλλαγής) των καλλιεργειών, στα οποία υποχρεωτικά θα περιλαμβάνεται και μία ξερική καλλιέργεια, προκειμένου να μειωθούν οι απολήψεις σε νερό. Έτσι θα μπορέσει να επανέλθει βαθμιαία, σε βάθος χρόνου η λίμνη, να αποκτήσει τον αρχικό όγκο νερού και την αρχική της στάθμη και έκταση και να ανακάμψουν τα φυσικά της οικοσυστήματα.